Karta Praw Podstawowych, Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz Traktat o Unii Europejskiej to trzy najważniejsze unijne dokumenty, które wyznaczają też ramy dla bardzo ważnego zagadnienia - obywatelstwa Unii Europejskiej. Czym ono jest i jakie prawa dla nasz przewiduje?
Kto jest obywatelem Unii Europejskiej?
Obywatelstwo Unii Europejskiej to twór, który jest odpowiedzią na to, iż prawo Unii Europejskiej wkracza w coraz więcej dziedzin życia każdego, kto na jej terenie stale przebywa. W związku z tym my, jako obywatele Unii, zyskujemy szereg praw i przywilejów. Określają one relacje jednostki z instytucjami Unii Europejskiej i dotyczą obywateli poszczególnych państw członkowskich.
Prawa obywatela Unii Europejskiej
Istota praw określona jest w art. 20 i kolejnych Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Wśród nich znajdziemy takie prawa jak:
-
prawo do swobodnego przemieszczania się i osiedlania na terytorium państw członkowskich,
-
prawo do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach lokalnych w państwie członkowskim zamieszkania na takich samych warunkach, jak obywatele tego państwa,
-
prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej ze strony władz innego państwa członkowskiego na terytorium państwa trzeciego (nienależącego do UE), jeżeli ich własny kraj nie posiada tam swojego przedstawicielstwa, na takich samych warunkach, jak obywatele tego państwa członkowskiego,
-
prawo do składania petycji do Parlamentu Europejskiego oraz prawo do zwrócenia się do powołanego przez Parlament Europejski Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich (art. 24 TFUE) w sprawach dotyczących przypadków niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji lub organów unijnych,
-
prawo do pisemnego zwracania się do wszystkich instytucji lub organów UE w jednym z języków państw członkowskich oraz do otrzymania odpowiedzi w tym samym języku,
-
prawo dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (pod określonymi warunkami).
Powyższe prawa są stricte powiązane z funkcjonowaniem Unii Europejskiej - mają charakter przede wszystkim polityczny i instytucjonalny. Tak naprawdę wiele z nich może być środkiem do realizacji innych, bardziej skonkretyzowanych praw, np. poprzez petycję, ochronę dyplomatyczną czy głosowanie.
Obowiązki obywatela Unii Europejskiej
Obywatelstwo rozumiane tak, jak obywatelstwo państw członkowskich, wiąże się z obowiązkami. Natomiast obywatelstwo Unii Europejskie te obowiązki wprawdzie przewiduje w art. 20 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, ale nigdzie ich wprost nie wymienia. Oznacza to, że na razie obywatele Unii są jedynie beneficjentami tej relacji. Został nam przyznany szereg uprawnień, ale jako od jednostki nie można od nas wymagać określonego zachowania.
Inaczej sytuacja wygląda w przypadku państw członkowskich. One już, w tym Polska, poprzez przystąpienie do Unii Europejskiej zobowiązały się do wielu obowiązków, których wykonywanie Unia może egzekwować. Tak zresztą dzieje się aktualnie w przypadku naszego kraju, przeciwko któremu Komisja Europejska wszczęła procedurę dotyczącą podstawowych wartości wspólnoty.
Komentarze